Sabancı Üniversitesi Kurumsal Yönetim Forumu’nun düzenlediği Türkiye Kadın Direktörler Konferansı serisinin altıncısı 27 Kasım 2018, Salı günü Zorlu Holding ve Zorlu PSM’nin sponsorluğunda Zorlu PSM’de gerçekleşti.
Türkiye’de Yönetim Kurullarında Kadın 2018
Raporu’nun sunulduğu konferansta, “Kadınlarla
Güçlendirilmiş Yönetim Kurulu”
ödülleri sahiplerini buldu. Doğuş Otomotiv, Ford Otomotiv,Tat Gıda, TAV
Havalimanları Holding ve Tekfen Holding ödül alan kurumlar oldu.
- Kadın yönetim kurulu üyesi oranı 2017 yılındaki
düşüşten sonra tekrar iyileşmeye başlayarak %15,2’ye yükseldi.
- 2018 yılında yönetim kurullarının tamamı erkeklerden
oluşan şirketlerin oranı ilk defa %40’ın altına düştü.
- 2012’den itibaren kadın üyeler arasında şirketin
hâkim pay sahibi ailelerin üyeleri giderek azalırken profesyonel kadın oranı
arttı. Cam tavanı kırarak yönetim kurullarına seçilen 230 kadın BIST şirketleri
yönetim kurulu üyeliklerinin %8,3’ünü oluşturdu.
Bu yıl “Yönetim Kurullarında ve İşte Dönüşüm”
temasıyla düzenlenen konferansın açış konuşmasını Sabancı Üniversitesi Rektör
Yardımcısı Prof. Dr. Şirin Tekinay yaptı.
Şirin Tekinay konuşmasında “Birleşmiş Milletler
Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’nden birinin Cinsiyet Eşitliği olduğunu göz
önüne alarak iş gücündeki kadın katılımını sağlamanın yolu, üst yönetimde,
karar merciinde kadınların olmasından geçiyor" dedi.
AFFECT
(AmericanFemale Finance Committee of theAmerican Finance Association – Amerikan
Finans Birliği Kadın Finans Komitesi) Başkanı ve University of Oxford,
Saïd Business School Öğretim Üyesi Renee Adams ana tema konuşmacısı oldu.
Renee
Adams konuşmasında yönetim kurullarında cinsiyet eşitliği politikalarını ele
aldı. Cinsiyet eşitliği politikaları ile ilgili akademik araştırmaların yeterli
olmadığına değinen Adams daha fazla akademik araştırma yapılması gerektiğinin
altını çizdi.
Renee
Adams “Kadınların yönetim kurullarındaki temsiliyeti çoğu insanın düşündüğünün
aksine çok düşük. Kadınların yönetim kurullarındaki temsiliyeti ülkeden ülkeye
de büyük farklılıklar gösteriyor. Bu sorun sadece iş dünyası ile ilgili değil,
bu ülkeler düzeyindeki faktörlerle ilgili” dedi.
Konuşmasında
kendi araştırması hakkında bilgi veren Adams, 16 Avrupa Birliği ülkesi, ABD,
Birleşik Krallık ve Japonya karşılaştırmasını aktardı. Ülke düzeyindeki
faktörlerin önemine değinen Adams, “Ülkeler genelinde cinsiyet eşitliği, kültür
ve kotalar önemlidir” diyerek devam etti.
Adams
konuşmasını sonlandırırken, “Yönetim kurullarındaki çeşitliliğin daha iyi
ölçülmesi gerekiyor. Potansiyel politika hedeflerinin daha açık olması
gerekiyor. Kotalar tek başlarına yeterli değil. İş dünyasının politika
yapıcılarla işbirliği yapması gerekiyor” dedi.
Sabancı Üniversitesi Kurumsal
Yönetim Forumu Direktörü Melsa
Ararat “Türkiye’de Yönetim Kurullarında Kadın 2018” raporunu sundu.
Melsa Ararat“Dünyada ve Türkiye’de yönetim kurullarında kadın oranında
gözlemlenen artışlar yeterli değil. Daha önemlisi şirketlerin tepe yönetiminde kadın
oranı ve kadın CEO oranıçok düşük kalmaya devam ediyor. Türkiye’de aileleri
temsil eden kadın CEO’lar hariç tutulursa profesyonel kadın CEO oranınınsadece yüzde
2 olduğu görülür. Bu tablonun önemli sebeplerinden birisi toplumun kadınlardan bekledikleri
ile mevcut iş ortamının gereklerinin uyuşmaması. Katılımcı ve kapsayıcı bir
ekonomikadınların ücretsiz emeği üzerine kurulamaz. Bu sene yönetim kurullarına
seçilen 421 kadını kutluyor, şirketlerinde her aşamada kadınların kalıcı olarak
dengeli temsilini sağlayacak politikaların benimsenmesi için harekete
geçmelerini ve toplumun diğer kurumlarına örnek olmalarını diliyorum” dedi.
Rapor sunumunun ardından Çok
Katmanlı Çeşitlilik ve Yönetim Kurullarının Etkinliği başlıklı panele geçildi.White&
Case Türkiye Kurucu Ortağı Aslı Başgöz’ün yönetimindeki panelde; International
Paper Bağımsız Yönetim Kurulu Üyesi Ahmet C. Dördüncü, Zorlu
Enerji ve Vestel Yönetim Kurulu Üyesi Ayşegül İldeniz, ENI
Bağımsız Yönetim Kurulu Üyesi Karina Litvack,
Ford Otomotiv Yönetim Kurulu Üyesi Lisa KatharineKing ve
Borsa İstanbul Yönetim Kurulu Üyesi NikiBeattie yer
aldı.
Ahmet Cemal Dördüncü “Son 2 yıldır başkanlığını yürütmekte olduğum
Yüzde 30 Kulüp olarak hedefimiz 2025 yılına kadar Borsa İstanbul’da işlem göre
şirketlerin yönetim kurullarında kadın üye oranını yüzde 30’a çıkarmak. Bu yıl
rakamların yükselmesi son derece olumlu bir gelişme olmasına rağmen maalesef
yeterli değil. Kadınların yönetim kurullarında temsili için kamu, özel sektör
ve STK’ların birlikte çalışması gerekiyor. Şu an bizde tavsiye niteliğinde olan
kadın üye kotasını zorunlu hale getirmek önemli bir fark yaratacaktır. Aynı
şekilde iş dünyasının da bu konuya ilişkin daha somut adımlar atması lazım.
Kadınların hayata daha katılımcı olduğu ülkelerin ekonomik anlamda da daha
gelişmiş olmasının tesadüf olmadığını hepimizin görmesi gerekiyor.” dedi.
Ayşegül İldeniz çeşitliliğin yönetim kurullarına farklı bakış
açıları kazandırdığını söyledi.
İldeniz “Gücün, paranın ve bilginin
demokratikleştiği bir dünyada yaşıyoruz. Müşterimiz kim? diye baktığımızda her
insanın hikayesinin birbirlerinden farklı olduğunu görüyoruz. Temel sorun bu
farklı insanları yönetim kurulunda da temsil etmek ve orada buluşturmak. Yönetim
kurulu kültürü günden güne değişiyor;eski iş yapma modelleri artık işe
yaramıyor. Bunu aşmanın tek yolu farklılıkları olan insanları bir araya
getirmek. Çeşitlilik için de farklı adaylara eşit şartlar ve olanaklar tanınmalı.
Sadece yönetim kurullarında değil tüm kademelerde, yönetimde eşitliği
benimsemeliyiz. Yetenek yönetimi üzerinden, eşit fırsatlar sunmalıyız.” dedi.
Karina Litvack kurumsal sürdürülebilirlik için çeşitliliğin
önemine değindi.
Lisa Katharine King kendi şirketinin yönetim kurulunun ortaklıktan
dolayı doğal olarak çeşitliliğe sahip olduğunu söyledi. İki ortağın farklı
bakış açıları ve düşünce sistemlerini beraberinde getirdiğini sözlerine ekledi.
King, kadınların şirket içinde yükselmesinin önemine değindi. Kadınların şirket
içinde yukarıya çıkmasını sağlayan yolun oluşturulması gerektiğini belirtti.
NikiBeattie, çeşitliliğin yönetim kurullarına uluslararası bakış
açısı getirdiğini söyledi. Farklı ülkelerde yönetim kurulu üyeliği yaptığını
belirten Beattie, ülke düzeyinde faktörlerin farklılıklarına değindi. Beattie,
kadınların iş gücüne katılımının önemine vurgu yaptı.
Konferansın sonunda, “Kadınlarla Güçlendirilmiş Yönetim Kurulu” ödülleri
de Sabancı Üniversitesi Rektör Yardımcısı Şirin Tekinay’ın katılımıyla sahiplerini
buldu. Ford Otomotiv ve TAV Havalimanları yönetim kurullarındaki kadın sayısını
en çok artıran şirketler olarak Özel Ödül’e layık görüldüler. Ford Otomotiv
adına Yönetim Kurulu Üyesi Lisa KatharineKing ve TAV Havalimanları adına CFO Burcu
Geriş ödüllerini teslim aldılar.
Kadınlarla Güçlendirilmiş Yönetim Kurulları Endeksi’nde sırasıyla
Doğuş Otomotiv, Tat Gıda ve Tekfen Holding ilk üçte yer aldı. Doğuş Otomotiv adına Strateji Grup
Başkanı Özlem Denizmen, Tat Gıda adınaCEO Arzu Aslan Kesimer ve Tekfen Holding
adına Yönetim Kurulu Başkanı Murat Gigin teslim aldılar.
Türkiye’de Yönetim Kurullarında Kadın 2018 Raporu
Sabancı Üniversitesi, Kurumsal Yönetim
Forumu 2012 yılından beri yönetim kurulları ile ilgili verileri toplamakta ve raporlamakta.
Yönetim kurulunda yer alan direktörler, profesyonel ve kontrol eden ailelerle ilişkili olarak sınıflandırılıyor.
Bu sınıflandırma ileprofesyonel
kadınların cam tavan etkisini kırabilme olasılığının takip edilmesi amaçlanıyor.
2018
raporu, BIST şirketlerinin yönetim kurulları açısından cinsiyet eşitliği
konusunda mevcut durumunu ve projenin başladığı 2012 yılından beri seyreden altı
yıllık eğilimi ortaya koyuyor.
Raporda
BIST’e kayıtlı 403 şirket üzerinde yapılan çalışma aktarıldı.
Öne Çıkan
Bulgular
- 2018
yılında BIST’e kayıtlı şirket sayısı 403 oldu. 2018 yılına yapılan pay sahipleri genel
kurullarında 403 şirketin yönetim kurullarına 2768 direktör atandı. Bu
direktörlerin 817’si şirketler tarafından bağımsız yönetim kurulu üyesi
olarak beyan edildi. Bağımsızların oranı son yıllardan farklılık
göstermeyerek yaklaşık olarak yasaların öngördüğü oran olan %30’dakaldı.
- Tüm BIST
şirketleri içinde 159 şirket, BIST-100 içinde 34 şirket hala tamamı
erkeklerden oluşan kurullar tarafından yönetiliyor. 2012-2018 yılları
arasında yönetim kurullarında en az bir kadın üyesi olan şirketlerin
oranında yavaş ama olumlu bir değişim gerçekleşti, 2018 yılında yönetim
kurularının tamamı erkek olan şirketlerin oranı ilk defa yüzde 40’ın
altına düştü.
- 2017’de
BIST yönetim kurullarına 421 kadın üye seçildi. 2018 yılında BIST yönetim
kurullarına seçilen 421 kadın üyeden 222’si (%53) icracı olmayan ancak
bağımsız olmayan üye, 131’i (%31) bağımsız üyeve sadece 68’i (%16) icracı
üye oldu.
- 2018 yılında BIST Yönetim Kurullarında yer alan
kadınların oranı %13,9’dan %15,2’ye
çıkarak %9,4 oranında arttı. BIST-100 şirketlerindeki artış oranı ise %7,6
ile geriden geldi. Yine de bu artış oranları 2012’den bu yana kaydedilen
en yüksek artış oranları oldu.
- Yüzde 30 Kulübü Türkiye kampanyası BIST-100
şirketlerine odaklanmış ve bağımsız üyelerin seçiminde kadınlara ağırlık
verilmesini önermişti. Bu odaklanmanın sonucunda BIST-100 şirketlerinde
bağımsızlar arasında kadın üye oranı %8,4’ten %16,6’ya çıkarak %98
oranında arttı. Bu artış tüm BİST şirketleri için %32,2 oldu.
- 2012’den itibaren kadın üyeler arasında
şirketin hâkim pay sahibi ailelerin üyeleri giderek azalırken profesyonel
kadın oranı arttı. 2018’de 421 kadının %45,6’sı hâkim pay sahibi ailelerin
üyeleri arasından seçildi. Cam tavanı kırarak yönetim kurullarına seçilen
230 kadın BIST şirketleri yönetim kurulu üyeliklerinin sadece %8,3’ünü
oluşturdu. Bu oran 2012’deki %5,1 oranına kıyasla %63 artışa karşılık
gelmekte.
- SPK’nın önerdiği minimum kadın üye oranı olan
%25’i yakalayan 105 şirket tüm şirketlerin sadece %26’sı.
- En az 3 kadın üyesi olan 42 şirket tüm
şirketlerin sadece %10,4’ünü oluşturdu. 361 şirket henüz toplumsal
cinsiyet çeşitliliğinin etkin fayda sağlayacağı bu eşiği aşabilmiş değil.
- Sonuç olarak kadın üye oranlarındaki artış
başlangıç oranı çok düşük olduğu için tatmin edici değil. İcracı kadın üye oranlarındaki azalma
ise altyapısal sorunlara işaret etmekte.
- BIST-100 şirketlerindeki bağımsızlar arasında
kadın üye oranındaki artış hedef koymanın, odaklanmanın ve akran
baskısının işe yaradığını göstermekte.