Uluslararası Gazeteciler Federasyonu (IFJ) tarafından bugün yayımlanan yeni bir rapora göre bu yıl 67 gazeteci ve medya çalışanı görevini yaparken öldürüldü. Bu rakam geçen yıl 47 olarak belirlenmişti. Geçen yıldan beri yüzde 43’lük bir artış yaşandı.
Türkiye 3’üncü sırada
Brüksel merkezli federasyon, çoğunluğu Türkiye, Myanmar ve Çin’de olmak üzere 375 gazetecinin de cezaevinde olduğunu belirtti.
Çin’de 84, Myanmar’da 64, Türkiye’de 51 gazetecinin hapiste olduğu kaydedildi. Geçen yıl hapisteki toplam gazeteci sayısı 365 düzeyindeydi. Görevi başında öldürülen medya çalışanlarının sayısındaki artış nedeniyle örgüt, hükümetleri gazetecileri ve özgür basını korumak için somut adımlar atmaya çağırdı.
IFJ Genel Sekreteri Anthony Bellanger yaptığı yazılı açıklamada “Harekete geçilmemesi özgür enformasyon akışını baskı altına almaya çalışan ve liderlerinden hesap soranları zayıflatmak isteyenleri cesaretlendirecektir” dedi.
Rapora göre en fazla gazeteci Ukrayna savaşında görev yaparken yaşamını yitirirken, 12 gazetecinin öldüğü ülke gazeteci cinayetlerinde birinci sırada yer aldı. Ölümler daha çok savaşın ilk haftalarında gerçekleşti, ancak basın çalışanları çatışmalar nedeniyle hala risk altında.
Meksika gazeteciler için en tehlikeli ülke
IFJ’ye göre Meksika’da suç örgütlerinin artan şiddet eylemleri ve Haiti’de kamu düzeninin bozulması da gazeteci cinayetlerindeki artışta başta gelen nedenler arasında yer alıyor. Örgüt 2022’nin gazeteciler için Meksika’da ‘en ölümcül’ yıllardan biri olduğunu belirtti. Meksika savaş bölgesi olmayıp da en fazla gazetecinin öldürüldüğü en tehlikeli ülke olarak görülüyor.
IFJ Pakistan’daki siyasi kriz esnasında bu yıl 5 gazetecinin öldüğünü kayıt altına alırken, Kolombiya ve Filipinlerde de gazetecileri tehlikeye karşı uyardı.
Ayrıca Al Jazeera muhabiri Şirin Abu Akıle’nin bir Filistin mülteci kampından bildirirken vurulmasını da kınadı. Al Jazeera bu hafta Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne Şirin’in ölümünün soruşturulması için resmen başvurdu.
IFJ, dünyada 140’tan fazla ülkedeki sendikalar ve derneklere üye 600 bin medya çalışanını temsil ediyor.
30 yılda en fazla gazeteci Irak'ta öldürüldü
IFJ'nin 2020 raporuna göre, 1990'dan itibaren en fazla gazetecinin öldürüldüğü 10 ülke sıralamasının başında 339 ile Irak geliyor.
Onu sırasıyla 175 gazeteci ile Meksika, 159 gazeteci ile Filipinler, 138 gazeteci ile Pakistan, 116 gazeteci ile Hindistan, 110 gazeteci ile Rusya, 106 ile Cezayir, 96 gazeteci ile Suriye, 93 gazeteci ile Somali ve 93 gazeteci ile Afganistan izliyor.
Asya Pasifik bölgesi 681 öldürülen gazeteciyle ilk sırada yer alırken onu, 571 ile Latin Amerika, 558 ile Orta Doğu, 466 ile Afrika ve 373 ile Avrupa takip ediyor.
Irak savaşında 2006-2007 yıllarında 155 gazeteci öldürüldü
ABD'nin Mart 2003'te Irak'ı işgali gazeteciler için "en kanlı" dönem oldu. En fazla gazeteci bu dönemde öldürüldü. İşgalin en yoğun devam ettiği 2006-2007 yıllarında yaklaşık 155 gazeteci öldürüldü. Irak savaşında her yıl 65 ile 69 arasında gazeteci hayatını kaybetti.
Irak savaşına benzer şekilde Afganistan işgalinden sonra da gazeteci ölümleri arttı. ABD'nin 2001'de Afganistan'a girmesiyle gazeteciler için ölümcül süreç başladı. 20 yıllık işgal sürecinde ülkede 72 gazeteci hayatını kaybetti.
1993 ile 1996 yılları arasında yaşanan Cezayir iç savaşında ise 106 gazeteci hayatını kaybetti.
2011 yılında Suriye'de başlayan iç savaşın sadece son 9 yılında 96 gazeteci öldürüldü.
Suriye'deki savaşta Anadolu Ajansı için çalışan 4 medya mensubu saldırılar sonucunda hayatını kaybetti. 9 Ekim 2015'te, Halep kırsalındaki Hıreytan ilçesinde AA Halep muhabiri Salih Mahmud Leyla, terör örgütü DEAŞ'ın bomba yüklü araç saldırısı sonucu yaşamını kaybetti. Serbest haberci Vesim el Adil ise 23 Eylül 2015'te Rus uçakları tarafından düzenlenen saldırıda vücuduna şarapnel parçalarının isabet etmesi sonucu öldü.
Meksika liste başı
Organize suç örgütlerinin faaliyet gösterdiği Latin Amerika ülkesi Meksika, medya çalışanları için dünyanın "en tehlikeli" ülkesi sıralamasında ilk sırada yer alıyor.
Bu ülkede 1970'ler ve 80'lerden bu yana gazeteciler açık hedef haline gelmiş durumda.
Gazeteci cinayetlerinde "en tehlikeli" ülke konumunda olan Meksika'da, 2000-2021 yıllarında 11'i kadın olmak üzere 143 gazeteci öldürüldü.
Narkopolitik konularla ilgilendiği bilinen serbest gazeteci Fredy Lopez Arevalo, 28 Ekim 2021'de evinin önünde kimliği belirsiz bir kişi tarafından boynundan vurularak öldürüldü.
Meksika'da öldürülen gazetecilerle ilgili en çarpıcı açıklamayı gazeteci ve yapımcı Temoris Grecko yaptı. Grecko, "Dünyanın başka bir yerinde çatışmaya, bombalamaya yakalanırsanız ya da teröristlerin eline düşerseniz ölürsünüz. Meksika'da ise sizi öldürmek için evinize gelirler." sözleriyle ülkedeki durumu özetlemişti.
Meksika'da yaşanan gazeteci cinayetleri genellikle ülkedeki uyuşturucu kartelleriyle ilişkilendiriliyor. Meksika hükümetine yönelik suçlamalar da söz konusu. Hükümetin çeteler ve uyuşturucu kartellerine karşı yeterince güçlü bir duruş sergilememesinin gazetecilerin öldürülmesinde önemli bir etken olduğu ifade ediliyor.
20 yılda 46 Filistinli gazeteci öldürüldü
Filistin Gazeteciler Sendikası tarafından yapılan açıklamada da İsrail'in 2000-2020 yıllarında 46 gazeteciyi öldürdüğü belirtildi. Gazze'ye insani yardım taşıyan 6 gemiye Akdeniz'de, İsrail'den 70-80 mil (130-150 kilometre) açıktaki uluslararası sularda 31 Mayıs 2010'da İsrail askerlerinin yaptığı müdahalede hayatını kaybeden 10 kişi arasında gazeteci Cevdet Kılıçlar da yer aldı.
Rusya'da 29 yılda 58 gazeteci öldürüldü
IFJ'nin istatistiklerine göre, Rusya'da 1992-2021 yıllarında yolsuzluk ve insan hakları ihlalleri konusunda haber yapan 58 gazeteci öldürüldü. Gazetecilerin en fazla hedef alındığı veya öldürüldüğü bölge, Kuzey Kafkasya oldu.
Rus medyasının gazetecilerinden Anna Politkovskaya 2006 yılında öldürüldü. Novoya Gazeta çalışanı Politkovskaya, "Kirli Savaş" olarak tanımladığı İkinci Çeçenistan Savaşı'nda savaş karşıtı haberler yapmıştı.
Faili meçhul gazeteci cinayetlerinde dünyanın "en tehlikeli" ülkesi Filipinler
CPJ'nin yayımladığı 2021 Küresel Cezasızlık Endeksi raporuna göre, Filipinler, failli meçhul cinayetler bağlamında gazeteciler için dünyanın "en tehlikeli" ülkesi.
Filipinler'de sadece 2020 yılında Virgilio Maganes, Jobert Bercasio ve Renante Cortes adında 3 gazeteci öldürüldü. (KAZETE/AA)
