Birleşmiş Milletler’in (BM) geçen ay Cenevre’de düzenlediği, insansı robotları bir araya getiren “İyilik İçin Yapay Zeka’” zirvesinde, yapay zekanın küresel sorunları çözmeye nasıl yardım edebileceği tartışıldı.
Dünyaca ünlü robot Sophia’nın yanında, “dünyanın ilk aşırı gerçekçi insani robot formunda sanatçısı” Ai-Da, robot hemşire Grace, Nadine, Mika ve “rock yıldızı robot” Desdemona da zirvede yer aldı.
BBC Türkçe’nin haberine göre bu robotların ortak özellikleri ise kadın olmaları.
Peki yapay zeka yaratıcıları neden robotlara kadınsı özellikler vermeyi tercih ediyor? Bunun sebebi kalıplaşmış cinsiyet algıları mı, yoksa arkasında başka bir neden mi var? Cinsiyetçi basmakalıp düşüncelerin etkisi var mı?
Bazı robotların kadın olarak üretilmesinin özel bir sebebi var: Tasarımcının kendisini model alması.
Örneğin Nadine’in yaratıcısı Nadia Magnenat Thalman, onu kendisinin “Robot selfiesi” olarak niteliyor. BM zirvesinde sergilenen tek erkek robot olan Geminoid de, yaratıcısı Hiroshi Ishiguro’nun tam bir kopyası.
Resim ve heykel sanatçısı olarak geliştirilen ve zirvede bir konuşma yapan Ai-Da isimli robotun projesine liderlik eden Lisa Zevi, kadın seslerin sanat ve teknolojide yeterince temsil edilmediğini, bu yüzden robotun kadın olmasını tercih ettiklerini söylüyor.
Ai-Da, dünyanın ilk bilgisayar programcısı olarak bilinen matematikçi Ada Lovelace’den ilham alınarak yaratılmış. Ai-Da, dünyanın “ilk aşırı gerçekçi robot sanatçısı” olarak biliniyor.
Yorumculara göre robotların kadın olmasının arkasındaki bir sebep de, insanların daha çok kadın sesini duymayı tercih etmesi.
Robot bilimi ve insan-bilgisayar etkileşimi üzerine çalışan ABD’li uzman Karl MacDorman yaptığı araştırmalarda kadınların kadın sesini tercih ettiğini, erkeklerin ise bu konuda bir tercihi olmadığını ortaya koydu. Seslere olan tepkileri de incelenen kadın katılımcıların dinledikleri kadın seslere olan eğilimi, dile getirdiklerinden daha da fazlaydı. Erkekler ise, çok ilgilenmeseler dahi, yapılan anketlerde kadın sesleri daha çok tercih ettiklerini ifade etmişlerdi.
Cinselleştirme eğilimi
Bazı uzmanlar, erkeklerin baskın olduğu bu sektörde, özellikle heteroseksüel erkeklerin karşı cinse olan ilgisinden dolayı robotları kadın olarak tasarladıklarını dile getiriyor.
Richardson, “Kesinlikle burada bir cinselleştirme durumu var. Robot ve sesi ne kadar gerçekçi olursa, onları cinselleştirme eğilimi de o kadar fazla” diyor.
Robotların rutin olarak cinsel amaçlarla kullanıldığı bir gelecekten endişe eden Richardson, özel bir kampanya yürüterek bu durumun normalleştirilmesinin “ahlaki zararlarına” dikkat çekiyor.
Robotlarla olan bu tür etkileşimlerin normalleştirilmesinin “ciddi bir maliyeti” olacağını belirten Richardson, “Toplumda, bireyin hissettiği, düşündüğü ve tecrübe ettiği şeylerin ‘bir ilişki’ olarak nitelenebileceğine dair benmerkezci bir anlayış inşa ediliyor. Böylece yapay zeka avatarına tüm bu duyguları yansıtabilecekler. Oysa insanlar da biliyor ki, bir ilişkinin iki tarafı vardır ve ilişki dediğimiz şey, bu iki taraf arasında gelişir” diye konuşuyor. (BBC TÜRKÇE)