Uluslararası Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütünün hazırladığı 2023 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi'nde Türkiye, geçen yıla göre 16 sıra gerileyerek 180 ülke içerisinde 165'inci sırada yer aldı. RSF'ye göre Türkiye, “sorunlu” kategoriden “vahim” kategorisine geçti ve 14 Mayıs'ta yapılacak seçimler öncesi gazetecilere baskılar arttı.
3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü'nde yayımlanan RSF'nin raporunda, Türkiye'de ulusal medyanın yüzde 90'ının hükümet kontrolünde olduğu belirtildi.
Raporda ayrıca Türkiye'de 31 gazeteci ve bir medya çalışanının bugün itibarıyla cezaevinde olduğu kaydedildi.
RSF'nin endeksinde listenin ilk üç sırasında Norveç, İrlanda ve Danimarka; son üç sırasında ise Kuzey Kore, Çin ve Vietnam var.
Bu yılki raporda 16 sıra gerileyen Türkiye'nin önünde 164. sırada ise Rusya var.
RSF'e göre "Türkiye'de zemin kazanan otoriterlik, medyada çoğulculuğuna meydan okuyor ve muhalif görüşleri baltalamak için tüm araçlar kullanılıyor".
Raporda, buna alternatif olarak insanların son beş yılda ülkedeki ekonomik ve siyasi gelişmeler hakkında bilgi almak için eleştirel veya bağımsız medya kuruluşlara yöneldiği belirtiliyor.
RSF'in sıraladığı bu kuruluşların arasında Fox TV, Halk TV, Tele1, Sözcü, BBC Türkçe, VOA Türkçe ve Deutsche Welle Türkçe yer alıyor.
Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi'nin ilk kez yayımlandığı 2002 yılında Türkiye 100. sıradaydı. Türkiye, 2005 yılında 98. sıraya yükselmişti.
Türkiye 2010 yılında 138., 2015'te 149., 2020'de 154. sıraya gerilemişti.
RSF, "Bu gerilemede haberciliğe dönük yoğun ve çeşitli baskılar etkili oldu" diyor.
RSF'nin raporunda şu yorumlar da yapıldı:
"Seçimler yaklaşırken Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, dikkatleri ülkenin ekonomik ve demokratik gerilemesinden uzaklaştırmak ve siyasi tabanını güçlendirmek amacıyla gazetecilere yönelik saldırılarını artırıyor...
"AKP-MHP ittifakının eleştirel gazetecileri hedef aldığı şiddet sarmalı, 2019'daki yerel seçimlerden sonra yoğunlaştı."
TGS raporu: Türkiye’deki gazeteciler özgür değil
Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) tarafından hazırlanan 2022-2023 Basın Özgürlüğü Raporu'na göre ise 3 Mayıs 2023 tarihi itibarıyla 47 gazeteci gazetecilik faaliyeti nedeniyle cezaevinde.
Söz konusu rapora göre son bir yılda en az 96 gazeteci fiziksel saldırıya uğradı, 43 gazeteci sözlü olarak tehdit edildi, 97 gazeteci gözaltına alındı ve 32 gazeteci tutuklandı.
Tutuklu gazetecilerin yüzde 80’i ‘Silahlı Örgüt Üyeliği Suçu’ ile suçlanıyor.
Bunun yanı sıra raporda 4 bin 148 habere ve 46 haber sitesine erişimin engellenme kararı verildi. 682 haberin tamamının veya bir bölümünün ise içerikten çıkarılmasına karar verildi.
TGS, bir yıl içinde Radyo ve Televizyon Üst Kurulu'ndan (RTÜK) 58 ayrı idari para cezası kararı çıktığını, toplamda 13.703.913,56 TL idari para cezası kesildiğini ve 33 defa yayın durdurma cezası verildiğini belirtti.
Dezenformasyonun basın özgürlüğü üzerindeki etkisi
RSF 2023 Endeksi bu yıl dijital platformlardaki sahte içerik ve dezenformasyon endüstrisinin basın özgürlüğü üzerindeki etkilerini inceliyor.
Buna göre rapor için 180 ülkeden 118'inde görüşülen kişiler, ülkelerindeki siyasi aktörlerin sistematik olarak büyük dezenformasyon veya propaganda kampanyalarına dahil olduğunu paylaştı.
"Doğru ile yanlış ve gerçek ile yapay arasındaki fark bulanıklaşıyor ve bu yüzden bilgi edinme hakkı tehlikeye atılıyor" denilen raporda, içerikleri değiştirilebilme imkanının kaliteli gazeteciliği baltaladığı ve gazeteciliği zayıflattığı belirtildi.
Bu yılın endeksinde Rusya, 9 sıra gerileyerek 164. sırada yer aldı.
RSF'e göre Ukrayna'nın işgalinin ardından Rusya'daki son bağımsız medya kuruluşlarına her zamankinden daha sıkı baskı uygulanıyor.
Buna göre Rusya'da birçok haber platformu son dönemde yasaklandı, bloke edildi veya "yabancı ajan" olarak ilan edildi.
ABD'nin, Joe Biden yönetiminin çabalarına rağmen üç sıra gerileyerek 45. sırada yer alması raporun şaşırtıcı bulguları arasında.
Brezilya ise eski Devlet Başkanı Jair Bolsonaro'nun seçimi kaybetmesinin arından endekste 18 sıra yükseldi.
(BBC Türkçe)
