Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DI·SK-AR) Türkiye İstatistik Kurumunun (TU¨I·K) 10 Mart 2020 günü açıkladığı Aralık 2019 dönemi Hanehalkı İşgücü Araştırması’nı ve SGK’nin açıkladığı Aralık 2019 dönemine ait sigortalı istatistiklerini değerlendirdi.
Rapora göre, işgücüne katılım oranı düşmesine rağmen, işsizlik artmaya ve istihdam daralmaya devam etti. Dar tanımlı işsiz sayısı son bir yılda 92 bin kişi artarak 4 milyon 384 bine yükselirken, geniş tanımlı işsizlik 7,5 milyon oldu.
Aralık 2018’de 598 bin olan iş bulma ümidini yitirmiş işsizlerin sayısı Aralık 2019’da 898 bine yükseldi. Son 1 yılda ümitsiz işsizlerin oranı yüzde 40 arttı. Böylece ümitsizlerin sayısı 2014’ten bu yana en yüksek seviyesini görmüş oldu.
İstihdamda ise daralma eğilimi devam etti. Türkiye ekonomisi son bir yılda yalnızca 3 bin kişilik yeni istihdam yaratabildi. Aralık 2019’da istihdam edilenlerin sayısı 27 milyon 658 bin kişi olarak açıklandı.
Aralık 2018’de 4 milyon 165 bin olan mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsiz sayısı Aralık 2019’da 102 bin artarak 4 milyon 267 bin oldu. Mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı bir önceki yılın aynı ayına göre 0,2 puan artarak yüzde 13,1’e yükseldi. Aralık 2018’de 27 milyon 655 bin olan mevsim etkisinden arındırılmamış¸ istihdam Aralık 2019’da 27 milyon 658 bine geriledi. Krizin etkilerinin yeni gözlendiği 2018 yılı sonuna göre 3 bin artmış görünen istihdam artışında azalma eğilimi devam ediyor.
SGK’nin yayımladığı sigortalı istatistiklerindeki azalma göze çarpıyor. 2017’de 16 milyon 369 bin olan sigortalı işçi sayısı 2019 Aralık’ta 16 milyon 10 bine geriledi. Buna karşılık 2017’de 7,4 milyon olan pasif sigortalı sayısı 2019 Aralık’ta 8 milyon 25 bine yükseldi. Böylece 2017’de 2,33 olan aktif/pasif oranı 2019 Aralık’ta 2,11’e geriledi.
DİSK-AR tarafından hesaplanan geniş¸ tanımlı işsiz sayısı Aralık 2019’da 7,5 milyona ulaştı. Geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 21,8 olarak hesaplandı. Aralık 2018’e göre geniş tanımlı işsiz sayısı 374 bin kişi arttı.
Aralık 2019’da mevsim etkilerinden arındırılmamış tarım dışı işsizlik yüzde 15,8 olarak hesaplandı. Tarım dışı işsizlik kadınlar arasında yüksek seyretmeye devam ediyor. Aralık 2019’da kentsel genç kadın işsizliği yüzde 34,8 olarak açıklandı.
Genç işsizliği ve kentsel kadın işsizliği son 1 yılda en yüksek işsizlik türü olarak görülmeye devam etti. Aralık 2019’da da en fazla artış kentsel genç kadın işsizliğinde görüldü.
Mevsim etkisinden arındırılmamış genç işsizliği 0,5 puan artarak yüzde 24,5’ten yüzde 25’e, mevsim etkisinden arındırılmamış kadın işsizliği 1,4 puan artarak 15,4’ten yüzde 16,8’e yükseldi.
Krizde kentsel genç kadın işsizliği yüzde 36’lara ulaştı, kadın işsizliği kategorisinde en yüksek işsizlik seviyesini gördü. Aralık 2019’da da kentsel genç kadın işsizliği yine en yüksek işsizlik türü oldu.
Ne eğitimde ne istihdam olanların (NEET) oranında da artış görülmektedir. NEET oranı 0,5 puan artarak Aralık 2019’da yüzde 25,4’e ulaştı.
DİSK verilerle sunduğu işsizlik raporunun sonunda görüş ve önerilerini açıkladı. Çalışma sürelerinin azaltılması gerektiğini belirten DİSK’in önerileri şöyle:
- Herkesin çalışması için, herkesin daha az çalışması” ilkesi doğrultusunda haftalık çalışma süresi gelir kaybı olmaksızın 37,5 saate, fazla mesailer için uygulanan yıllık 270 saat sınırı, 90 saate düşürülmelidir.
- İstihdam artışlarında kamunun payı dikkate değerdir. Kamu istihdamının artırılması, kamuda eğreti ve güvencesiz çalışma biçimleri yerine, kadrolu ve güvenceli istihdam artışının sağlanması yaşamsal önemdedir. Kamu girişimciliği ve hizmetleri istihdam yaratacak şekilde yeniden ele alınmalı ve kamuda personel açığı derhal kapatılmalıdır.
- İş başında eğitim adı altında çırak, stajyer, kursiyerlerin ve bursiyerlerin ucuz işgücü deposu olarak kullanılması uygulamasına son verilmelidir.
- Uluslararası çalışma normları doğrultusunda herkese en az bir ay ücretli yıllık izin hakkı tanınmalıdır.
- Güvencesiz çalışma biçimlerine son verilmeli, tüm taşeron işçilere kadro verilmelidir. Kamu taşeron işçileri kamu işçisi olarak kadroya alınmalıdır.
- Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) “insana yaraşır iş” yaklaşımı temelinde herkese güvenceli ve nitelikli işler sağlanmalıdır.
- Sendikal hak ve özgürlüklerin kullanımı güvence altına alınmalı, sendikal barajlar kaldırılmalı, herkesin sendika hakkını özgürce kullanabilmesi için gerekli yasal düzenlemeler yapılmalıdır.
- Toplum yararına çalışma programları kapsamında çalıştırılanlar daimî işçi statüsüne geçirilmelidir.
- İşsizlik Sigortası Fonunun amaç dışı kullanımına son verilmelidir.
- İşsizlik sigortasından yararlanma koşulları iyileştirilmelidir. Son üç yılda 600 gün çalışma koşulu 180 güne indirilmelidir.
- Kadın istihdamının artırılması ve işsizliğinin azaltılması için işgücü piyasalarındaki cinsiyetçi uygulamalara son verilmeli, ev içi bakım hizmetleri devletin gereken nitelikli, yaygın ve ücretsiz bakım hizmetlerini sağlaması ile kadının üzerinden alınmalıdır.
Sendika.Org