Tarih yazan hukukçu, feminist ikon ve ulusal hazine ABD Yüksek Mahkemesi Yargıcı Ruth Bader Ginsburg uzun süredir kanser tedavisi görüyordu.
Ginsburg, ülkenin en yüksek mahkemesinde adalet görevi gören yalnızca ikinci kadın oldu.
Mesleğinin zirvesine tırmanırken kariyeri boyunca bariz cinsiyetçiliğe karşı mücadele etti.
Cinsiyet eşitliğinin ömür boyu savunucusu olarak, dokuz sandalyeli Yüksek Mahkemede "dokuz kişi olduğunda" yeterince kadın olacağına dair şaka yapmayı çok seviyordu.
Alacakaranlık yıllarında pes etmedi, muhafazakar bir bankta sert bir muhalif olarak kaldı, periyodik sağlık korkuları liberal Amerika'yı gergin bıraksa bile.
Çoğu üst düzey jüri gibi mütevazı bir kamu profilini korumasına rağmen, Ginsburg yanlışlıkla sadece bir ünlü değil, aynı zamanda bir popüler kültür kahramanı oldu.
Büyük bir 5ft durmuş olabilir, ancak Ginsburg yasal bir dev olarak hatırlanacak.
Mütevazı başlangıçlar
O, 1933'te Büyük Buhran'ın zirvesinde, New York, Brooklyn'in Flatbush semtinde Yahudi göçmen bir ailede dünyaya geldi. Annesi Celia Bader, Ginsburg liseden ayrılmadan bir gün önce kanserden öldü.
Martin "Marty" Ginsburg'la kör bir randevuda tanıştığı Cornell Üniversitesi'ne girdi ve 2010'daki ölümüne kadar neredeyse altmış yıla yayılan bir romantizmi ateşledi.
Ginsburg bir keresinde "Marty'yle tanışmak bugüne kadar başıma gelen en şanslı şeydi," demiş ve kocası olacak adamın "beynimin olmasını umursayan tanıdığım ilk çocuk olduğunu" ekliyordu.
Çift, Ginsburg'un 1954'teki mezuniyetinden kısa bir süre sonra evlendi ve ertesi yıl Jane adında bir kızları oldu. Ginsburg hamileyken bir sosyal güvenlik ofisindeki işinde rütbesi indirildi - hamile kadınlara karşı ayrımcılık 1950'lerde hala yasaldı. Bu deneyim, 1965'te oğlu James'i doğurmadan önce ikinci hamileliğini gizlemesine yol açtı.
1956'da Ginsburg, yaklaşık 500 kişilik bir sınıftan Harvard Hukuk Fakültesi'ne kabul edilen dokuz kadından biri oldu ve dekan, kız öğrencilerinin ona okulunda bir erkeğin yerini almayı nasıl haklı gösterebileceklerini söylemelerini istedi.
Yine bir Harvard Hukuk mezunu olan Marty, New York'ta vergi avukatı olarak işe başladığında, Ginsburg, üçüncü ve son yılını tamamlamak için Columbia Hukuk Fakültesi'ne transfer oldu ve her iki üniversitenin hukuk incelemelerinde çalışan ilk kadın oldu.
Erkek yargıçlara öğretmen'
Sınıfının birincisini bitirmesine rağmen, Ginsburg mezuniyetten sonra tek bir iş teklifi almadı.
Daha sonra "New York şehrinin tamamında bir hukuk firması beni işe almaz" dedi. "Üç temelde sıyrıldım: Yahudi, kadın ve anneydim."
Rutgers Hukuk Fakültesi'nde profesör olmadan önce İsveç'te medeni usulü inceleyen bir projede yer aldı ve burada kadınlar ve hukuk üzerine ilk derslerin bazılarını öğretti.
NPR'ye "Kadın hareketi 60'ların sonunda canlandı" dedi. "İşte oradaydım, bu değişimi sürdürmeye ayırabileceğim zamanı olan bir hukuk fakültesi profesörü."
1971'de, Ginsburg ilk başarılı argümanını Yüksek Mahkeme önünde yaptı ve Reed v Reed'de erkeklerin emlakçı olarak kadınlara göre otomatik olarak tercih edilip edilemeyeceğini inceleyen baş brifingini sundu.
Kısaca, "Son yıllarda, Birleşik Devletler'de kadınların yerine yeni bir değer verildi" deniyor. "Her iki cinsiyetten feministler tarafından harekete geçirilen mahkemeler ve yasama meclisleri, kadınların yaşam ve özgürlük güvencelerine ve yasaların eşit korunmasına hak kazanan" kişiler "sınıfına tam üyelik iddiasını kabul etmeye başladılar."
Mahkeme, Yüksek Mahkemenin cinsiyet temelli ayrımcılık nedeniyle bir yasayı ilk kez iptal ettiğini belirterek Ginsburg ile anlaştı.
1972'de Ginsburg, Amerikan Sivil Özgürlükler Birliği'nde (ACLU) Kadın Hakları Projesi'ni kurdu. Aynı yıl Ginsburg, Columbia Hukuk Fakültesi'nde kadrolu ilk kadın profesör oldu.
Kısa süre sonra ACLU'nun genel danışmanıydı ve bir dizi cinsiyet ayrımcılığı davası başlattı. Bunlardan altısı onu Yüksek Mahkeme önüne çıkardı ve beşini kazandı.
Cinsiyet ayrımcılığı yaptıklarını tüm erkek yargıçlara açıklayarak rolünü bir "anaokulu öğretmeni" ile karşılaştırdı.
Yaklaşımı temkinli ve oldukça stratejikti. Yargıtay'dan erkeklere ve kadınlara eşit olmayan şekilde davranan tüm kuralları yasadışı ilan etmesini isteme riskini almak yerine, cinsiyetçi yasaları ve politikaları tek tek kaldırmanın akıllıca olduğunu düşünerek aşamalılığı tercih etti.
Sahadaki sadece erkek seyircisinin farkında olan Ginsburg'un müşterileri genellikle erkekti. 1975'te, karısı doğum sırasında öldükten sonra yardım alamayan genç bir dulun davasını savundu.
Ginsburg, "Davası, cinsiyet temelli ayrımcılığın herkese nasıl zarar verdiğinin mükemmel bir örneğiydi" dedi.
Daha sonra, bu dönemde - Yüksek Mahkeme'ye katılmadan on yıllar önce - kadın hareketinin yasal tarafını yönetmenin en büyük profesyonel çalışması olarak kabul edildiğini söyledi.
"O zamanlar 1960'larda hayatta kalma şansına sahiptim ve 1970'lerde devam ettim," dedi. "Tarihte ilk kez, mahkemeler önünde, hukuka göre eşit adaletin, hükümetin tüm kollarının kadınları erkeklerle eşit boyda kişiler olarak görmesini gerektirdiğini başarıyla ileri sürmek mümkün oldu.
1980'de Ginsburg, Başkan Jimmy Carter'ın federal mahkemeleri çeşitlendirme çabalarının bir parçası olarak Amerika Birleşik Devletleri Columbia Bölgesi Temyiz Mahkemesi'ne aday gösterildi.
Ginsburg genellikle liberal bir ateşçi olarak tasvir edilse de, temyiz mahkemesinde geçirdiği günler ılımlılıkla işaretlendi.
Merkezci olarak ün kazandı, muhafazakarlarla defalarca oy kullandı ve örneğin, ABD Donanması'ndan eşcinsel olduğu için terhis edildiğini söyleyen bir denizcinin ayrımcılık davasını yeniden dinledi.
Uzun bir arama sürecinin ardından 1993 yılında Başkan Bill Clinton tarafından Yüksek Mahkeme'ye aday gösterildi. Ginsburg, 1981'de Başkan Ronald Reagan tarafından aday gösterilen Sandra Day O'Connor'un ardından o kürsüye onaylanan ikinci kadındı.
Ginsburg'un en önemli, erken vakaları arasında, Virginia Askeri Enstitüsü'ndeki yalnızca erkeklere kabul politikasını bozan Birleşik Devletler Virginia davası vardı.
Ginsburg mahkemenin çoğunluğu için "Virginia eyaletin oğullarına hizmet ederken, kızları için herhangi bir hüküm vermiyor. Bu eşit koruma değildir" diye yazdı. Hiçbir yasa veya politika, kadınların "tam vatandaşlık statüsünü - bireysel yetenekleri ve kapasitelerine dayalı olarak topluma istekli olma, ulaşma, katılma ve katkıda bulunma fırsatını" reddetmemelidir.
Yargıç Ginsburg bankta kaldığı süre boyunca dikkat çekici bir şekilde sola kaydı. Neil Gorsuch ve Brett Kavanaugh'un Başkan Donald Trump tarafından atanmasıyla muhafazakar adaletlerin lehine eğilen mahkemenin kendisine karşı bir denge oluşturdu.
Muhalifleri güçlüydü - bazen ısırıyordu - ve Ginsburg meslektaşlarının fikirlerini eleştirmekten çekinmedi.
2013 yılında, mahkemenin 1965 Oy Hakları Yasası'nın önemli bir bölümünü 5'e 4 oyla düşürme kararına itiraz eden Ginsburg, "Mahkemenin görüşü, ölçülü ve ılımlı bir karar alma örneği olarak pek tanımlanamaz. . "
2015 yılında Ginsburg, iki dönüm noktası vakasında çoğunluğun yanında yer aldı - her ikisi de Amerikalı ilericiler için büyük zaferler. Genelde Obamacare olarak bilinen 2010 Uygun Fiyatlı Bakım Yasasının önemli bir bileşenini destekleyen altı yargıçtan biriydi. İkincisi, Obergefell v Hodges, 5-4 çoğunluğun yanında yer aldı ve 50 eyaletin tamamında eşcinsel evliliği yasallaştırdı.
'En iyi arkadaş ve en büyük güçlendirici'
Ginsburg'un hukuk kariyeri yükseldikçe, kişisel hayatı Marty ile evliliğe bağlıydı.
İlişkileri, zamanının ötesinde bir cinsiyet eşitliğini yansıtıyordu. Çift çocuk bakımı ve ev işlerini paylaştı ve neredeyse tüm yemekleri Marty yaptı.
1996 yılında yaptığı bir konuşmada, "Ruth'un oldukça kötü bir aşçı olduğunu ve ilgisizlik nedeniyle gelişmesinin pek mümkün olmadığını evliliğimizde çok erken öğrendim," dedi.
Profesyonel olarak, Marty karısının amansız bir şampiyonuydu. Clinton yetkilileri, Ginsburg'un adını 1993'teki potansiyel Yüksek Mahkeme adayları listesine getiren şeyin yorulmak bilmez lobicilik çalışması olduğunu söylediler.
Bir arkadaşına kendi hayatında yaptığı en önemli şeyin "Ruth'un yaptığı şeyi yapmasını sağlamak" olduğunu söyledi.
Onayından sonra Ginsburg, "gençliğimizden beri en iyi arkadaşım ve en büyük destekçim olan" Marty'ye teşekkür etti.
Kendi kanserle savaşıyla yüzleştiği son haftalarında Marty, karısına ebeveynler ve çocuklar dışında "hayatımda sevdiğim tek kişi sensin" diyen bir mektup yazdı.
"Neredeyse Cornell'de ilk tanıştığımız günden beri sana hayranlık duyuyorum ve seviyorum."
56 yıllık evliliğin ardından Haziran 2010'da öldü.
Ertesi sabah Ginsburg, terimin son gününe ilişkin bir görüş okumak için Yüksek Mahkemede kürsüye çıktı, "çünkü [Marty] bunu isterdi", daha sonra New Yorker dergisine söyledi.
'Yaşayacağım'
Ginsburg'un kendisi de kanserle beş büyük sorun yaşadı.
1980'lerde meme kanseri olan Yargıç O'Connor'un, Ginsburg'un Cuma günleri için kemoterapi programlamasını önerdiği söylendi, böylece hafta sonunu sözlü tartışmalar için iyileşmek için kullanabilecekti.
Ginsburg, 2005 yılında pankreas kanseri teşhisi konulan opera sanatçısı Marilyn Horne'un tavsiyesine de uyduğunu söyledi.
Ginsburg, NPR'ye "'Yaşayacağım' dedi. "Öyle değil, 'Umarım yaşarım' veya 'yaşamak istiyorum', ama 'yaşayacağım.'"
Uzun ömürlülüğü, liberal Amerika'ya muazzam bir rahatlama sağladı ve bu, mahkemedeki bir başka boşluğun, muhafazakar çoğunluğun Trump döneminde daha da yükselişe geçmesine izin vermesinden korktu.
'Ünlü RBG'
Hayatının sonuna doğru Ginsburg ulusal bir simge haline geldi. Genç bir hukuk öğrencisi kısmen Ginsburg'a adanmış Notorious RBG adında bir Tumblr hesabı oluşturdu - son rapçi The Notorious BIG'e bir selam.
Anlatım, Ginsburg'u yeni nesil genç feministlerle tanıştırdı ve onu bir yargıç için bu nadir görülen ayrımlara itti: o bir kült figür oldu.
Notorious RBG, ödüllü bir biyografik ve sayısız çok satan roman olan bir belgesele konu oldu. Saturday Night Live skeçlerine ilham verdi ve benzerliğini kupa ve tişörtlere yapıştırdı.
"Bir gün Notorious RBG olacağım en çılgın hayal gücümün ötesindeydi," dedi. "Şimdi 86 yaşındayım ve yine de her yaştan insan benimle fotoğraflarını çekmek istiyor."
2019'da NPR tarafından, hayatta karşılaştığı zorluklar nedeniyle herhangi bir pişmanlık duyup duymadığı sorulduğunda, Ginsburg'un üstün kendine inancı parladı.
"Çok parlak bir yıldızın altında doğduğumu düşünüyorum" diye yanıtladı.
Ölümü büyük üzüntü yarattı
, Yargıtay'da neredeyse otuz yıldır hizmet veren ikinci kadın olan Ginsburg'un vefatı ülkede büük üzüntü yarattı.
Eski ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, "Onun gibi başka biri asla olmayacak," diye tweet attı.
Kadın haklarını, sivil özgürlükleri ve hukukun üstünlüğünü tutkuyla savunduğu için ilericiler tarafından alkışlandı.
Ölüm haberini takip eden saatler içinde, yüzlerce kişi saygısını göstermek için Washington DC'deki Yüksek Mahkeme'nin önünde toplandı.
ABD Başkanı Donald Trump yaptığı açıklamada, Ginsburg'un "olağanüstü bir yaşam" sürdüren "parlak bir zihin" olduğunu ve "kişinin hoşgörüsüz olmadan anlaşamayacağını" gösterdiğini söyledi.
Demokratik başkan adayı Joe Biden, kendisinin "bir Amerikan kahramanı, dev bir yasal doktrin ve amansız bir ses" olduğunu söyledi.
1993'te Ginsburg'u Yüksek Mahkemeye atayan eski Başkan Bill Clinton, ABD'nin "şimdiye kadarki en sıradışı Yargıçlardan birini" kaybettiğini tweetledi ve "dönüm noktası niteliğindeki fikirleri bizi daha mükemmel bir birliğe yaklaştırdı" dedi.
Ginsburg, 1993'te Yüksek Mahkeme'ye atandıktan kısa bir süre sonra Beyaz Saray'ın bahçesinde dönemin Başkanı Bill Clinton ile birlikte konuşuyor.
Geçen yıl NPR muhabiri Nina Totenberg ile yaptığı röportajda Ginsburg, oy hakkı hareketi ve 1920'de onaylanan 19. Değişiklik örneğini kullanarak ABD anayasasının nasıl "değiştirilmesinin güçlü bir şekilde zor" olabileceğini anlattı - kadınlara oy kullanma hakkını garanti etti - ve nasıl "75 yıllık bir mücadeleydi".
1933'te Brooklyn'de Yahudi göçmen bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Ginsburg'u anan Nina Totenberg, ölümünün zamanlaması ve bunun Yahudi Yeni Yılı'nın başlangıcı olan Rosh Hashanah ile nasıl aynı zamana denk geldiği hakkında tweet attı.
1 Aralık 2019'da göreve geldiğinde başrolü üstlenen ilk kadın olan Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Ginsburg'un "kadınların kararların alındığı her yere ait olduğunu kanıtladığını" yazdı.
Eski Başkan Barack Obama yaptığı açıklamada, Ginsburg'un "en küçük şeker mi şaka yapanlardan ... ülkedeki en güçlü liderlere kadar onu takip eden nesillere ilham verdiğini" söyledi .
"Cinsiyet eşitliği için bir savaşçıydı ... Ginsburg, demokrasimize ve onun ideallerine sarsılmaz bir inancıyla, kanseriyle sonuna kadar savaştı" dedi.
Ginsburg, kanserle beş büyük sorun yaşarken, hastalık nedeniyle ABD Yüksek Mahkemesindeki sözlü tartışmaları yalnızca iki kez kaçırdı.
Hayatının sonuna doğru, yeni nesil genç feministler için ikonik bir figür haline geldi - kısmen Ginsburg'a adanmış Notorious RBG adlı sosyal medya hesabından ötürü - geç Brooklyn rapçi The Notorious BIG'e bir selam.enç feministler için ikonik bir figür haline geldi - kısmen Ginsburg'a adanmış Notorious RBG adlı sosyal medya hesabından ötürü - geç Brooklyn rapçi The Notorious BIG'e bir selam.
(BBC/ Holly Honderich ve Jessica Lussenhop)
