Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, 84 yıl önce bugün aramızdan ayrıldı. Yaşama veda etmesine dakikalar kala Dolmabahçe Sarayı’nın koridorlarında, “Bak, bir tarih göçüyor...” sözleri yankılanırken takvimler 10 Kasım 1938’i, saat 9.05’i gösteriyordu.
Yalnızca Türk ulusunun Kurtuluş Savaşı’nı başarıyla yöneten bir komutan olarak değil, aynı zamanda gerçekleştirdiği devrimlerle de dâhi bir devlet adamı olarak tarihe geçen Mustafa Kemal Atatürk, 57 yıl süren yaşamında, milletinin ve vatanının bağımsızlığı için yılmadan çalıştı ve girdiği her mücadeleden zaferle çıktı.
İLK CUMHURBAŞKANI
Kurtuluş Savaşı’nın ardından TBMM tarafından 29 Ekim 1923’te cumhuriyet ilan edilmesiyle Atatürk cumhurbaşkanı seçildi. 1938’de ölümüne dek arka arkaya dört kez cumhurbaşkanı seçilen Atatürk, bu görevi en uzun süre yürüten cumhurbaşkanı oldu.
1938 yılının son ayları… Atatürk'ün sağlığı iyice kötüleşti. Kasım ayının başlarında hastalığı çok ağır seyretmektedir. Genellikle kendinde değildir. 8 Kasım günü ağır bir nöbet geçirir. Bir ara gözlerini açar, “Aleykümselam” der… Bu, son sözleri olur. Ve 10 Kasım sabahı… Yakın çalışma arkadaşları, Atatürk'ün başında çaresizlik ve üzüntü içinde beklemektedir. Hasan Rıza Soyak, Kılıç Ali'ye döner “Kılıç bak, koskoca bir tarih göçüyor” der. Atatürk yanındakilere son kez bakar -odadaki herkes ağlamaktadır- başını yana çevirir ve gözlerini yumar. Son nöbet defterine “Saat 09.05'te vefat etmiştir” notu yazılır.
Askeri ve siyasi dehasıyla Türk ve dünya tarihine adını altın harflerle yazdıranbüyük önder, 10 Kasım 1938’de 57 yaşındayken Dolmabahçe Sarayı’nda yaşama gözlerini yumdu.
Atatürk’ün vefatı sadece Türkiye’de değil bütün dünyada büyük üzüntüyle karşılandı. Ulu önderin naaşı, 16 Kasım’da Dolmabahçe Sarayı tören salonunda katafalka konuldu.
GÖZYAŞLARIYLA UĞURLADILAR
Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk 10 Kasım 1938’de dünyaya gözlerini yumdu. Ölümünün ardından, 21 Kasım 1938’de geçici olarak Ankara Etnografya Müzesi’ne konulan naaşı, 10 Kasım 1953’te anıt mezar olan Anıtkabir’e nakledildi.
EMANETİNE SAHİP ÇIKACAĞIZ
10 Kasım 1938'den bugüne tam 84 yıl geçti. Türkiye her 10 Kasım'da büyük kaybının yasını tutuyor ve her yıl 84 yıl önce verdiği sözü tekrarlıyor: “Emanetine sahip çıkacağız.”
Ata'nın vefat haberini duyan halk gözyaşlarına boğuldu.
DOLMABAHÇE'DE 9 GÜN 9 GECE GÖZYAŞI SELİ
Ulu Önder Atatürk'ün vefat haberinin duyurulduğu andan itibaren Dolmabahçe Sarayı'nın çevresine binlerce insan toplanmaya başladı. Anadolu, adeta İstanbul'a aktı. 19 Kasım'da Atatürk'ün cenaze namazı Prof. Şerafettin Yaltkaya tarafından kıldırıldı. On iki generalin omuzunda Dolmabahçe Sarayı'nın dış kapısına çıkarılan tabut, top arabasına konularak binlerce kişinin gözyaşlarıyla, uçak uğultuları ve top sesleri arasında Sarayburnu'na götürüldü.
Dolmabahçe Sarayı'ndan alınan naaş, top arabasına konuldu.
MATEM YOLCULUĞU
Atatürk'ün naaşı Dolmabahçe'den Sarayburnu'na getirildi. Yollar, pencereler, çatılar, hıncahınç doluydu.
İstiklal Caddesi'nden Sarayburnu'na taşındı.
Ulu Önderin naaşı, Yavuz Zırhlısı'na bindirildi. Boğazın iki yakası insan seliydi. 101 pare top atıldı. Yabancı gemiler resmi geçit düzenledi. Hem Türk Milleti hem dünya Atatürk'e veda ediyordu… Atatürk'ün naaşı Yavuz Zırhlısı'na nakledilirken tören boyunca top atışları devam etti. Savaş uçakları zırhlının üzerinden saygı uçuşu yaptı.
Sarayburnu'na getirilen Ata'nın naaşı Yavuz Zırhlısı'na konuldu.
Yavuz Zırhlısı cenazeyi İzmit'e getirdi. Burada zırhlıdan alınan cenaze, özel olarak hazırlanan trene konuldu. Gece geç saatler olmasına karşın halk İzmit'te de Atatürk'ün naaşını görmek için toplanmıştı.
Ata'nın naaşı İzmit'ten Ankara'ya yola çıktı
KARA TREN ACIYI TAŞIDI
Atatürk'ün, Yavuz Zırhlısı ile İzmit'e taşınan naaşı burada hazır bekletilen trene bindirilerek, son durağı Ankara'ya götürüldü. 21 Kasım günü Ata'nın naaşı binlerce kişi tarafından karşılandı. Büyük bir cenaze töreninin ardından Etnografya Müzesi'ndeki geçici kabrine götürüldü.
Atatürk'ün naaşı 10 Kasım 1953 günü Etnografya Müzesi'nden alınarak Anıtkabir'e nakledildi. Her yıl binlerce kişi Ata'nın ebedi istirahatgahını ziyaret ediyor.
9.05’TE YAŞAM DURUYOR
İmparatorluk kalıntılarından mazlum milletlere ışık olan tam bağımsız ve çağdaş Türkiye Cumhuriyeti’nin kuran, Reşit Galip’in nitelendirmesiyle “milletin bir ferdi” olmakla övünen Mustafa Kemal Atatürk’ün aramızdan ayrılışının 84. yıldönümü nedeniyle bugün saat 9.05’te düzenlenecek resmi tören ile devlet erkânı Anıtkabir’i ziyaret edecek. Ardından İstiklal Marşı okunacak.
Törenin bitimiyle, Türkiye’nin dört bir yanından gelen yurttaşlar, Anıtkabir’i ziyaret edecek. Resmi daire ve kuruluşlar ile özel işyerlerinde Türk bayrakları 9.05’ten itibaren yarıya indirilecek. Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu tarafından Beştepe Millet Kongre ve Kültür Merkezi’nde saat 11.00’de anma töreni gerçekleştirilecek.
Anmalar kapsamında çeşitli spor turnuvaları da düzenlenecek. Ankara’da Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi, Or-An Sevgi Yılı Halk Kütüphanesi, Cebeci Halk Kütüphanesi, Yenimahalle İlçe Halk Kütüphanesi, Gölbaşı İlçe Halk Kütüphanesi ve Mamak İlçe Halk Kütüphanesi’nde ise 1 hafta boyunca Atatürk Köşesi ve kitap sergileri olacak.
ADD, ZAFER ANITI’NDA
Atatürkçü Düşünce Derneği (ADD), bugün Ankara Sıhhiye’deki Zafer Anıtı’nda tören düzenleyecek. Tören, saat 9.05’teki sirenle birlikte başlayacak, ardından İstiklal Marşı okunacak. ADD Genel Başkanı Hüsnü Bozkurt başkanlığındaki heyet, anıta çelenk bırakacak. Yarın da Anıtkabir’de resmi tören gerçekleştirilecek. Bozkurt başkanlığındaki heyet saat 10.00’da Aslanlı Yol’da buluşacak, Atatürk’ün mozolesine çelenk bırakacak. Tören, Misakı Milli Kulesi’nde Anıtkabir Özel Defteri’nin imzalanmasıyla son bulacak.
EN SEVDİĞİ ŞARKILARLA
Ankara Büyükşehir Belediyesi, belediye önünde saat 9.05’te tören düzenleyecek. Ozanların Dilinden Atatürk adlı program saat 18.00’de Gençlik Parkı Büyük Sahne’de sahnelenecek. Çankaya Belediyesi, Yaşar Kemal Kültür Merkezi’nde 19.30’da, ücretsiz olarak “Veda” filminin gösterimini yapacak. Yenimahalle Belediyesi, “Milli Mücadele Kahramanı Gazi Mustafa Kemal Atatürk Defile ve Sergisi”ni Nazım Hikmet Kongre ve Sanat Merkezi’nde saat 9.00’da açacak. Genco Erkal Salonu’nda ise saat 19.00’da, Kent Orkestrası ve Yenimek tarafından “Atatürk’ün Sevdiği Şarkılar Konseri” düzenlenecek.
10 KASIM ATATÜRK'Ü ANMA PROGRAMI İSTANBUL'DA NEREDE YAPILACAK?
10 Kasım Atatürk'ü Anma programı megakent İstanbul'un birçok ilçesinde gerçekleştirilecek.
KARTAL
Atatürk, ölümünün 84’üncü yıl dönümünde Kartal Belediyesi tarafından 'Ata'ya saygı konseri' düzenlenecek.
Kaymakamlık, Garnizon Komutanlığı, Kartal Belediye Başkanlığı, İlçe Protokolü, Kartal’daki okulların yöneticileri, öğretmenler, öğrenciler, sivil toplum kuruluşları ve vatandaşların katılımıyla sabah saatlerinde Kartal Meydanı Atatürk Anıtı’nda düzenlenecek resmi tören sonrası 10 Kasım Atatürk’ü Anma programı, Kartal Belediyesi’nin yapacağı konser ve ‘Selanik’ten Başlayıp Sonsuzluğa Giden Yol’ belgesel programlarıyla sürecek. Belgesel Uğur Mumcu Kültür Merkezi’nde gösterilecek.
Alaturka Türk Müziği Topluluğu ve Erdem Özgen’in ‘Ata’ya Saygı’ konseri ise saat 20.30’da Uğur Mumcu Kültür Merkezi’nde yapılacak.
BEŞİKTAŞ
Beşiktaş Belediyesi, Cumhuriyet’in kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün ebediyete intikal edişinin 84. yıl dönümünde ‘Saygı Yürüyüşü’ düzenleyeceğini açıkladı.
Beşiktaş'taki Barbaros Meydanı’nda saat 08.00’de başlayıp Dolmabahçe Sarayı’nda son bulacak olan yürüyüş Beşiktaş Belediye Başkanı Rıza Akpolat önderliğinde gerçekleşecek.
Öte yandan 10 Kasım günü sabah saatler 06.30’u gösterdiğinde Dolmabahçe Ağaçlı Yol’da gün boyu Atatürk’ün sesinden dinleti olacak.
Saygı Yürüyüşü sonrası saat 08.50’de Dolmabahçe Sarayı önünde kurulan LED ekranlarda Atatürk’ün Anıtkabir’deki ve Dolmabahçe’deki dairelerinden yapılan canlı yayınlar izlenebilecek.
Saatler 09.05’i gösterdiğinde ise Beşiktaş’ta Ata’ya saygı duruşuna geçilecek.
BEYOĞLU
Atatürk Kültür Merkezi, Atatürk'ün ebediyete intikalinin 84. yılında anlamlı bir konsere ev sahipliği yapacak.
10 Kasım 2022 Perşembe akşamı, AKM - Türk Telekom Opera Salonu'nda gerçekleşecek konserde, Cumhuriyet dönemi ikinci kuşak bestecilerinden Nevit Kodallı'nın müziği ve ünlü şair Cahit Külebi'nin metninden oluşan Atatürk Oratoryosu seslendirilecek.
Konserde; soprano Perihan N. Artan, mezzosoprano Jaklin Çarkçı, tenor Berk Özbek, bariton Alper Göçeri solist olarak yer alacak. İstanbul Devlet Opera ve Balesi Orkestra ve Korosu ile gerçekleşecek konserin orkestra şefliğini Murat Kodallı, koro şefliğini Paolo Villa üstleniyor.
