California Üniversitesi'nin Uyku Bilimi Merkezi başkanı Profesör Matthew Walker, "Uykunuzu alamadığınızda beyninizin içinde ve vücudunuzda şeytani bazı değişimler olmaya başlıyor ve bunlar sizi aşırı yemeye ve kilo almaya götürüyor" dedi.
Uzun süreler uyanık kaldığımızda daha fazla enerjiye gereksiniyoruz, Bu ihtiyacın da daha fazla yemek yeme ihtiyacı ile karşılanmaya çalışldığı belirtildi.
Bu Konuda Profesör Walker uyurken beynimiz ve bedenimizin ciddi bir şekilde çalıştığını anlatıyor. Ama buna karşın uykusuz kaldığımızda, ihtiyaç duyduğumuzun iki ya da üç misli daha fazla kalori içeren şeyler yemeye yöneldiğimizi kaydediyor. Prof.Dr Valker bunun nedenini, uykunun; iştahı kontrol eden iki hormonu; leptin ve grelini etkilemesi olarak açıklıyor.
HORMONLARIN ETKİSİ
California Üniversitesi'nin Uyku Bilimi Merkezi Başkanı Walker'in araştırmasına göre:Leptin, beyne yeterince gıda alındığı işaretini gönderen hormon. Leptin düzeyi yükseldiğinde iştahımız azalıyor.
Grelin ise tersi bir etki yapıyor. Grelin hormonu düzeylerimiz yükseldiğinde ne yesek tatmin olmuyoruz.
Yapılan deneylerde insanlar uykusuz kaldığında bu iki hormonun düzeylerinin birbirine zıt bir şekilde değiştiği görüldü. Doygunluk işareti veren leptin düştüğünde iştah artıyor, buna karşılık tatminsizlik işareti veren grelin yükseliyor yani tatminsizlik duygusu artıyor.
Profesör Walker bunu hukuktaki aynı suçtan iki kez yargılamaya benzeterek "Yeterli uyku uyumadığınızda, aynı suçtan iki kez yargılanıp cezalandırılmış gibi oluyorsunuz" diyor.
Peki bu niçin oluyor? Profesör Walker bunun evrimle ilgili bir açıklaması olduğunu düşünüyor.
Hayvanlar, açlık tehlikesiyle yüz yüze değilse uykularından pek vazgeçmez. Dolayısıyla yeterli uyku uyuyamadığımız zaman beynimiz açlık tehlikesi sinyalleri veriyor ve bu da bir şeyler yeme arzumuzu artırıyor olabilir.
UYKUSUZLUK NE YEDİĞİMİZİ DE ETKİLİYOR
Ve yeterince uyku uyuyamamak sadece ne miktarda yediğimizi değil ne tür şeyler yediğimizi de etkiliyor.
Profesör Walker'ın yürüttüğü küçük bir araştırma, katılımcıların uykusuz kaldıklarında daha çok şekerli, tuzlu ve karbonhidrat ağırlıklı gıdalara yönelme eğilimi gösterdiklerini ortaya koydu.
Bunların hiçbiri Tania Whalen gibi gece mesaisi yapan yorgun işçiler için iyi haber değil.
Hatta ne miktarda ve ne tür gıdalar yedikleri gibi ne zaman yedikleri de sorunu büyütüyor olabilir.
Vücutlarımız Melbourne Monash Üniversitesi'nden beslenme uzmanı Doçent Dr. Maxine Bonham'a göre düzenli bir 24 saatlik ritme sahip:
"Gündüz saatlerinde yememiz ve hareket etmemiz, gece saatlerinde uyumamız gerekiyor. Vücutlarımız buna ayarlı. Dolayısıyla geceleri çalıştığınızda vücudunuzun beklediği her şeyin tersini yapmış oluyorsunuz."
Bu da gece yediklerimizi sindirmekte de zorlandığımız anlamına geliyor.
GECE ÇALIŞANLARIN NORMALİN ÜZERİNDE KİLOLU OLMA OLASILIĞI DAHA YÜKSEK
Gece yemek yemek, kanımızda glukoz düzeyini ve yağ miktarının artmasına yol açabilir çünkü vücudumuz gece yenilen gıdaları hazmedip içindeki besleyici unsurları almakta daha yavaş.
Gece mesaisi yapanların kilo alma, Tip 2 diyabet ve kalp hastalıkları riskinin daha yüksek olduğu biliniyor.
Gece çalışanların normalin üzerinde kilolu olma ihtimali daha yüksek.
Sıkıntıdan ya da uyanık kalmak için yeme isteği duyabilirler ve o saatlerde etrafta sağlıklı yiyecek bulmak daha zor olduğundan, otomatlar ya da hızlı yiyecek türlerine yönelebilirler.
Bütün bunlar Dr. Bonham ve çalışma arkadaşlarını bir deney yapmaya yöneltti.
Gece çalışanların fazla kilolarını vermelerini ve genel olarak daha sağlıklı olmasını sağlamaya yönelik bir deney.
Kilo vermek isteyen 220 gece çalışanı, altı ay boyunca farklı bir beslenme tarzı uyguladı.
Her hafta iki gün, 24 saat içinde sadece 600 kalori tüketecekti.
Deneyin sonuçları henüz yayınlanmadı. Ancak doktor Bonham 'ın programına katılan itfaiye sevk görevlisi Tania Whalen bunun kendisi için olumlu bir deneyim olduğunu ve hayatında başka değişiklikler yapmasını da sağladığını söylüyor.
Avustralya'nın Melbourne kentinde itfaiye sevk görevlisi olarak sabah çok erken saatlerde ve geceleri mesai yaptığını arada da uyumakta çok zorlandığını ve bu yüzden uzun gece mesaisinde yangın ve acil yardım telefonlarını yanıtlayıp gereken yerlere ekip gönderme işini sürdürürken uyanık ve güçlü kalabilmek için yanına yiyecek bir şeyler aldığını ve bu durumunda kilo almasına yol açtığını anlatan Tania, artık her gün 5 kilometre yürüyor:
"Kesinlikle daha enerjiğim ve daha çok hareket etme isteği duyuyorum. Ayrıca epeyce kilo verdim" diyen Tania deneyin daha iyi uyumasına da katkıda bulunduğunu düşünüyor: "Sınırlı uyku saatlerimde bile eskisi gibi oraya buraya dönüp debelenmiyorum ve kocamın söylediğine göre artık horlamıyorum."
Tania'daki bu olumlu değişikliklerin hepsinin yeni diyetten mi, egzersizden mi, kilo kaybından mı yoksa başka bir şeyden mi kaynaklandığı çok net değil. Ama beslenme biçiminizin uyku kalitenizi artırıp artırmadığı sorusunu gündeme getirdiği kesin. (Ruth Alexander/BBC News)